Биыл Ұлыстың ұлы күні әз Наурызды тойлау аясында 18 наурыз «Ұлттық киім» күні болып белгіленген. Қазақтың ұлттық киімі – қазақ мәдениетінің маңызды және ажырамас атрибуты іспеттес. Қазақ халқының ұлттық болмысы өзіне тән оқшау қалыппен сақталып, өзге ұлттардан дараланып тұратындығымен ерекше.
«Ұлттық киімді тек қана Наурызда киеді» деген қасаң түсінік жоғалды
Қазіргі кезде ұлттық киімдер күнделікті тұрмыста да көп киілетінін байқап жүрміз. Елді мекендер мен қала көшелерінде ұлттық стильдегі шапан киіп жүргендер көбейді. Мұны өте жақсы үрдіс деуге болады. Атап айтқанда, ұлттық құндылықты насихаттау мен төл өнерді дамытуға атсалысып жүргендердің қарасы қалың.
Парламент Мәжілісінің депутаты Дәулет Мұқаев кейінгі жылдары ұлттық киімге деген сұраныстың арта бастағанын айтып отыр.
– Сапалы дүниенің қымбат болуы заңдылық. Ерекше дизайнерлік стильмен тігілген киім қымбат болады да. Десе де, киімдерді ұлттық элементтермен көмкеру аса қымбат тұрады деп есептемеймін. Менің басымдағы тақия әрі кетсе 3-5 мың теңге аралығында. Ою-өрнектерді киімге таңбалау да одан қымбат тұрмас, яғни қалтаға айтарлықтай салмақ салмайды. «Қымбат» деген нәрсені санамыздан алып тастасақ екен. Ұлттық киім киіп жүру ұлттық рухымызды қалыптастырады. Қарапайым мысал, үй жанындағы дүкенге шапанмен, тақиямен кіріп келсеңіз, өзге ұлттың сатушылары қазақша амандасып жатады. Ал күнделікті киіммен кіріп қалсаң: «Что искали?» — деп автоматты түрде тіл қатады, – дейді депутат.
Ал шетелдіктер қазақтың ұлттық киімдерінің кереметтігін айтып, тәнті болып жатады. Қазір отандық дизайнерлер осы киімдерді жаңғыртып, ұлттық нақыштағы заттарға арналған дүкендер ашып жатыр. Сондықтан мерекеде ғана емес, жалпы күнделікті киіп жүретіндей әдетке айналдырып келеді.
Этнограф Айнұр Ғалымқызы қазіргі таңда қоғамда ұлттық киімге деген көзқарас пен қызығушылық көз қуантатынын айтып отыр. Барлық мекемелер, мектептер, балабақшада аптаның бір күнінде ұлттық киім киюді дәстүрге айналдырған. Алайда, әттеген-ай дейтін тұстар да бар.
— Қазақтың әр киімінің өз орнымен, жыныс және жас ерекшелігімен киетін талабы, тәртібі бар, қазір ол тәртіп мүлдем сақталмайды десек те болады. Үлкен әйелдер жас қыздардың тақиясын кисе, жас қыздарымыз кимешек киіп алады, ол кимешектер де театрланған түрде ғана дәріптеліп жатыр. Сонымен қатар, тігілу ерекшеліктері, дұрыс пішу жолдары жағынан да ақсап тұр. Қатты қынжылатын жайт, барлық біз киіп жүрген киімдерімізді қырғыз бен қытай тігіп жатыр. Өзіміздің елде осындай көлемде ұлттық киімдеріміз барлық талаптарға сай етіп тігілсе және соған жағдай жасалса керемет болар еді, — деді этнограф.
Киімді өз орнымен киген жөн
Ғасырлар бойы тамырын үзбей, ұлтымыздың бойына жарасымды көрік сыйлаған киім мәдениетін қанық білу, ұрпақтан-ұрпаққа аманатталып отыруы орынды. Осы орайда, қазақ әйелдерінің киім үлгілеріне қатысты деректерді тарихшы-этнолог, «Қара шаңырақ» РҚБ директоры Тұрар Шәкеннен сұрауды жөн көрдік. Этнологтің айтуынша, ұлттық құндылығымызды өз жөнімен, тәртібімен дәріптеу керек.
